Ngày 21/5/2013, Học viện Chính sách và Phát triển phối hợp với Cơ quan phát triển Hoa kỳ USAID và Tổng công ty Bảo hiểm Quân đội tổ chức Hội thảo “Lạm phát và Tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam” dưới sự chủ trì của Thứ trưởng thường trực Cao Viết Sinh tại Hội trường lớn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Thứ trưởng thường trực Cao Viết Sinh và PGS, TS. Đào Văn Hùng, Giám đốc Học viện

Mr. Joakim Parker đảm nhiệm chức danh Giám đốc USAID tại Việt Nam,

cố vấn trưởng về phát triển cho Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

            Tham dự Hội thảo có sự góp mặt của các Ông/Bà đại diện Văn phòng Trung ương Đảng; Ban kinh tế Trung ương; Văn phòng Chính phủ; Văn phòng Chủ tịch nước; đại diện các cơ quan Bộ ngành TW; các chuyên gia kinh tế; đại diện các đơn vị thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đại diện các đơn vị tài trợ cùng toàn thể cán bộ, giảng viên, và đại diện sinh viên Học viện Chính sách và Phát triển.

            Công trình nghiên cứu “Lạm phát và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam với mục tiêu phát triển bền vững” trình bày tại Hội thảo của PGS, TS. Đào Văn Hùng, TS. Nguyễn Thạc Hoát và nhóm nghiên cứu Học viện Chính sách và Phát triển đã cho thấy trong tất cả các giai đoạn suốt từ năm 1991 đến năm 2012, Việt Nam đã vượt qua tất cả các nước trong khu vực về một chỉ tiêu đáng buồn là lạm phát.

            Theo TS. Nguyễn Thạc Hoát, Trưởng khoa Tài chính - Tiền tệ, Học viện Chính sách và Phát triển, trong giai đoạn 2013 - 2015, do nền kinh tế Việt Nam vẫn trong thời kỳ bắt đầu cơ cấu và chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang phát triển theo chiều sâu, chưa có sự phát triển đột biến về năng suất, chất lượng và hiệu quả so với giai đoạn trước. Vì vậy, để đạt được tốc độ tăng trưởng GDP bình quân năm theo mục tiêu kế hoạch 5 năm 2010 - 2015 theo Nghị quyết của Đại hội Đảng XI 7-7,5%/năm và Nghị quyết số 10/2011/QH là 6,5-7%/năm thì lạm phát mục tiêu tối ưu của giai đoạn 2013 - 2015 nên kiểm soát ở mức 7-7,5%.

TS. Nguyễn Thạc Hoát trình bày báo cáo tham luận 

Trong khi đó, tăng trưởng tín dụng là một trong những yếu tố quan trọng nhất để tăng trưởng nền kinh tế trong ngắn hạn nhưng nghiên cứu mới nhất của Học viện Chính sách và Phát triển cho thấy: Dù tín dụng đã tăng trở lại trong 2 tháng trở lại đây, đạt 1,4% tính đến cuối tháng 4/2013, song tăng trưởng tín dụng đã suy giảm mạnh 2 năm 5 tháng liên tiếp từ năm 2011-5/2013 và dự báo sẽ tiếp tục suy giảm trong thời gian tới. Cụ thể, theo thống kê, tăng trưởng tín dụng bình quân giai đoạn 2000-2010 là 32,39%, tới giai đoạn 2011-2012, con số này chỉ còn 11,36%, giảm gần 2,8 lần. Nếu tín dụng năm 2013 đạt được mục tiêu 12%, thì tổng số tăng trưởng tín dụng 3 năm 2011-2013 cộng lại là 35,3%, xấp xỉ bằng tăng trưởng tín dụng bình quân của 11 năm trước đó (32,39%).

      PGS, TS. Đào Văn Hùng, Giám đốc Học viện Chính sách và Phát triển, thành viên Hội đồng Tư vấn Tài chính - Tiền tệ Quốc gia khuyến cáo “Với độ trễ tín dụng đối với tăng trưởng kinh tế là từ 6 tháng đến 1 năm, dù tăng trưởng tín dụng 7 tháng còn lại năm 2013 đạt được mục tiêu 12%, thì tác động tăng trưởng tín dụng đến tăng trưởng GDP năm 2013 cũng không đáng kể. Sự tích tụ suy giảm liên tục tín dụng và đầu tư toàn xã hội từ 2011-2013 sẽ làm giảm sút rất lớn tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2013 và những năm tới”.

      Nhận định về Lạm phát ở Việt Nam, PGS, TS. Đào Văn Hùng đã khẳng định: chính sách chiến lược để kiểm soát lạm phát ở Việt Nam là phải đảm bảo giữ tỷ lệ  thâm hụt ngân sách hợp lý, khuyến khích tăng cung ở các khu vực cung còn yếu kém. Đồng thời, phải có sự kết hợp hiệu quả giữa các chính sách tài chính, tiền tệ, chính sách cơ cấu và chính sách xuất nhập khẩu. Trong đó, chính sách tài chính, tiền tệ chặt chẽ có thể tạm thời ngăn chặn được lạm phát nhưng sẽ không loại bỏ được sự mất cân bằng cơ cấu, do đó, nguy cơ lạm phát vẫn rất cao.

PGS, TS. Đào Văn Hùng phát biểu tại Hội thảo

            Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Thạc Hoát khuyến nghị: Cần tái cơ cấu chức năng phân bổ vốn, cho phép linh hoạt về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trong các tổ chức tín dụng lên tối đa 49%, nhằm đẩy mạnh việc tái cơ cấu các tổ chức tín dụng, khắc phục yếu kém trong khả năng phân bổ vốn. Cần hướng dòng chảy vốn xã hội từ chính sách kích thích đầu tư tài chính (vàng, cổ phiếu, ngoại tệ…) sang đầu tư sản xuất kinh doanh mà muốn vậy thì lãi suất tiền gửi các tổ chức kinh tế phải thấp hơn lãi suất tiền gửi tiết kiệm của cá nhân. Bên cạnh đó, cũng cần áp dụng chính sách “phi lãi suất” đối với các nguồn vốn gửi vào ngân hàng để thực hiện các chức năng phương tiện thanh toán, ký quỹ, bảo lãnh, giữ hộ. Các ngân hàng phải đóng vai trò “bà đỡ” cho nền kinh tế mà cụ thể, các tổ chức tín dụng cần có sự kiểm soát chặt chẽ các chi phí đầu vào như chi phí quảng cáo, tài trợ quản lý… để giảm lãi suất đầu ra cho nền kinh tế.

Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng đã trình bày tham luận “Mối quan hệ giữa lạm phát và tăng trưởng - cơ sở lý thuyết và thực tế Việt Nam”. Qua phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng - lạm phát và nhìn vào thực trạng kinh tế Việt Nam trong những năm qua, bà Kim Thanh đã chỉ ra: để có thể kiểm soát và phát huy tính tương hỗ trong mối quan hệ này một cách có hiệu quả, không để lạm phát trở thành vấn đề bất lợi đối với nền kinh tế nói chung và tăng trưởng kinh tế nói riêng trong dài hạn, cần thiết phải có những nghiên cứu bài bản, xây dựng mô hình tính toán và dự báo được ngưỡng hiệu quả cho lạm phát, hỗ trợ tích cực cho  tăng trưởng bền vững trong mỗi giai đoạn phát triển. Bên cạnh đó, để giảm sức ép lên lạm phát, nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế cần thiết tập trung thực hiện hiệu quả công cuộc tái cơ cấu nền kinh tế, đặc biệt là tái cơ cấu đầu tư công, nâng cao chất lượng quản lý và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng trình bày báo cáo tham luận 

Liên quan đến mối quan hệ giữa Lạm phát và Tăng trưởng, TS. Nguyễn Bích Lâm, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thống kê đã nhận định: “Thực trạng kinh tế Việt Nam hơn hai thập kỷ qua cho thấy lạm phát và tăng trưởng có quan hệ tỷ lệ nghịch. Ngưỡng lạm phát của Việt Nam cũng nằm trong ngưỡng của các nước đang phát triển, tuy nhiên, mô hình tăng trưởng dựa vào vốn đầu tư trong thời gian dài đã gây nên lạm phát, từ đó lạm phát tác động trở lại làm giảm tăng trưởng”, vì vậy, ngưỡng lạm phát đối với tăng trưởng của Việt Nam nên ở mức một con số”.

TS. Nguyễn Bích Lâm, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê trình bày báo cáo tham luận 

Tiếp cận góc độ khác, bà Phạm Thị Thu Trà, Chuyên viên kinh tế cao cấp USAID/STARPLUS đề cập đến kỳ vọng lạm phát và cái giá phải trả cho giảm lạm phát ở Việt Nam.

Theo bà Thu Trà, Việt Nam là nền kinh tế dưới tiềm năng với lực lượng lao động dôi dư và tài nguyên khai thác thiếu hiệu quả. Niềm tin của xã hội về kỳ vọng lạm phát không cao nên cái giá phải trả cho việc giảm lạm phát sẽ không nhỏ. Khi người dân, doanh nghiệp... vẫn nghi ngờ về chính sách, thì mục tiêu giảm lạm phát sẽ kéo dài dai dẳng và tốn nhiều công sức, của cải. 

TS. Phạm Thị Thu Trà - Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TPHCM (Chuyên gia dự án Star Plus – USAID)

trình bày báo cáo tham luận

Hầu hết các tham luận cũng thống nhất, nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát cao của Việt Nam trong thời gian qua là tập trung nhiều đến cung tiền cho chính sách kích cầu. Bên cạnh đó, chính sách kỳ vọng lạm phát sẽ đòi hỏi chi phí phải trả, mà hàm ý ở đây là tăng trưởng.

Thứ trưởng thường trực Bộ Kế hoạch và Đầu tư Cao Viết Sinh nhấn mạnh, kinh tế Việt Nam trong 10 năm trở lại đây có những giai đoạn lạm phát cao, tăng trưởng thấp và có cả giai đoạn lạm phát vừa phải song vẫn thúc đẩy được tăng trưởng. Song hiện nay, nền kinh tế đang đứng trước áp lực tăng trưởng việc làm trong bối cảnh kinh tế đi xuống, lạm phát không tăng lên được (theo chỉ số giá). Do đó, hội thảo trao đổi từ nhiều phía, với mục đích làm rõ mối quan hệ giữa lạm phát và tăng trưởng, qua đó tìm kiếm các giải pháp cho bài toán làm thế nào chủ động được lạm phát mà đồng thời vẫn duy trì tăng trưởng ổn định.

Tại Hội thảo, bên cạnh các giải pháp chính sách tiền tệ, tài khóa, các diễn giả cũng nhấn mạnh hơn vào các giải pháp phi tiền tệ. PGS, TS. Đào Văn Hùng đưa ra một số kiến nghị chính sách, như về dài hạn, Việt Nam phải đạt đồng thời cả hai mục tiêu tăng trưởng cao và lạm phát thấp, song trong ngắn hạn và trung hạn, rất khó có thể điều hành để đạt cả hai mục tiêu này. Trong điều kiện doanh nghiệp đang rất khó khăn, thất nghiệp cũng tăng cao, nếu Chính phủ ưu tiên cho tăng trưởng để đạt mục tiêu kế hoạch 5 năm đề ra từ 7-7,5%/năm thì phải chấp nhận lạm phát ở ngưỡng tối ưu.

Chính phủ cần phải chọn khâu ưu tiên đột phá và lộ trình tái cơ cấu kinh tế trong điều kiện nguồn lực tài chính quốc gia hạn hẹp. Thêm vào đó, cần phải có một cơ quan thực hiện chức năng phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ độc lập với Ngân hàng nhà nước và Bộ Tài Chính. 

Trong những năm tiếp theo, các diễn giả cùng chung nhận định, kinh tế trong nước vẫn còn nhiều thách thức. Tiến sỹ Lưu Bích Hồ, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Phát triển dự báo, tình hình khó khăn có thể kéo dài sang năm 2015, hiện tại lạm phát vẫn chưa được kiểm soát vững chắc vì để tạo cả cầu và cung cho tăng tưởng, sẽ phải tăng mạnh đầu tư mà chưa đạt hiệu quả cần thiết. Giảm mạnh lãi suất tín dụng, vẫn có khả tăng lạm phát đồng thời do hạn chế về thị trường và hấp thụ tín dụng, nợ xấu khó giải quyết, sản xuất khinh doanh chậm phục hồi. Do đó ông Lưu Bích Hồ nhận định, tăng trưởng chỉ đạt khoảng 5-6%, nhưng lạm phát phải kiên quyết giữ ở mức dưới 2 con số, tốt nhất khoảng 7-8%/năm rồi kéo xuống 5-6% khi đã đẩy được tăng trưởng lên cao hơn. Hoạt động tái cơ cấu kinh tế còn chậm vì có quá nhiều cản trở, mà càng chậm thì ổn định và tăng trưởng càng khó thoát ra khỏi vùng trũng.

TS. Lưu Bích Hồ, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển phát biểu tại Hội thảo

Quang cảnh Hội thảo

            Kết thúc Hội thảo, các nhà kinh tế đề xuất mức lạm phát tối ưu khoảng 7-7,5%/ năm trong giai đoạn 2013 - 2015.

Hội thảo diễn ra thành công, tốt đẹp và kết thúc lúc 12h00 cùng ngày. 

Tổng hợp tin: Trần Tú Ngà

Ảnh: Đỗ Thế Dương